Inizjamed Blue White@0.5x
Festival Mediterranju tal-Letteratura ta Malta / Malta Mediterranean Literature Festival
Il-Festival Mediterranju

Il-Festival Mediterranju

Grupp FMLM 2021. Ritratt ta' Katel Delia.
Tim FMLM 2021. Ritratt ta’ Katel Delia.

Artiklu ta’ Omar Seguna, li deher fit-Torċa tal-5 ta’ Settembru 2021.

Inizjamed hija organizzazzjoni kulturali Mediterranja (irreġistrata bħala Għaqda Volontarja f’Malta, li twaqqfet fl-1998 bil-għan li tmexxi proġetti kulturali u artistiċi fuq livell lokali u internazzjonali. Wara li s-sena l-oħra l-Festival kien kostrett li jillimita ruħu għal attivitajiet online, din is-sena Inizjamed reġgħet lura lejn il-beraħ tal-Forti Sant’Iermu biex ittella’ s-sittax-il edizzjoni tal-Festival tagħha. Il-Festival ittella’ matul żewġt iljieli, nhar il-Ġimgħa, 27, u s-Sibt, 28 ta’ Awwissu. L-awturi mistiedna għall-edizzjoni ta’ dan il-Festival kienu Ghayath Almadhoun, Miriam Calleja, Inua Ellams, Leanne Ellul, Katerina Iliopoulou, u John Portelli. Kym Pepe u Michael Azzopardi ipprovdew il-mużika lejla kull wieħed waqt li l-mużiċisti residenti kienu Effie Azzopardi u Kenneth Sacco. Il-qari kien l-aktar bil-Malti u bl-Ingliż, imma nqraw ukoll xi xogħlijiet qosra bil-lingwa oriġinali li nkitbu biha. Inizjamed tellgħet dan il-Festival bl-appoġġ tal-Kunsill Malti għall-Arti. Dan il-Festival ingħata rikonoxximent internazzjonali permezz tat-timbru tal-EFFE Europe for Festivals, Festivals for Europe. Il-Festival huwa msieħeb ukoll fil-proġett Ir-Rotta tal- Feniċi tal-Kunsill tal-Ewropa. F’din il-Paġna se nagħtukom togħma ta’ dan il-Festival billi ndewqukom ftit mill-poeżiji illi nqraw. Qed naqsam magħkom tagħrifa dwar kull awtur/awtriċi, ikkupjata mis-sit inizjamed.org.


Miriam Calleja

Miriam Calleja hija poetessa Maltija. Il-kotba tagħha Pomegranate Heart (EDE Books, 2015) u Inside Skin (EDE Books, 2016) ġew deskritti bħala ‘friski,’ ‘intimi’ u ‘senswali.’ Is-sena li għaddiet ħarġet ktieb u rekording tal-poeżija twila Remember bħala rikordju ta’ dawn iż-żminijiet tal-pandemija. L-aktar poeżiji riċenti ġew ippubblikati fil-ktieb Stranger Intimacy (Stamperija Reljic, 2020) u fil-ktieb tal-arti kollaborattiv Luftmeer (2021) ippubblikat f’Maastricht, fl-Olanda. Ix-xogħol tagħha ġie ppubblikata u tradott f’numru ta’ ġabriet madwar id-dinja. Fl-2020, waqt residenza artistika ta’ xahrejn fil-Ġermanja, ħadmet fuq proġett li ġie ppreżentat fil-Festival ta’ poeti nisa Schamrock, f’Munich. Miriam hija kofondatriċi u Viċi President tal-għaqda volontarja PEN Malta, li bħalissa qed tistenna akkreditazzjoni minn PEN International. Miriam qrat ix-xogħol tagħha f’numru ta’ pajjiżi fl-Ewropa u fl-Amerika. Taħdem ukoll bħala kittieba fil-qasam tas-saħħa u oqsma oħra. Aktar informazzjoni mis-sit elettroniku, miriamcalleja.com

Ottubru

ħallejthom warajja l-imluħa

l-irwejjaħ tax-xemx

l-art sħuna taħt saqajja

ħafjin

ħallejthom ikaxkru x-xhur

imbagħad dawn l-aħħar

ġranet, l-aħħar sigħat

dewwibthom ħelu sugu

manna

(mank għidtli li fl-aħħar

se ddawwarli l-paġni

kull waħda vojta

nistħajjel se nibdew mill-ġdid)


Ghayath Almadhoun

Ghayath Almadhoun huwa poeta Palestinjan imwieled f’Damasku, is-Sirja. Fl-2008 emigra lejn l-Iżvezja u bħalissa qed jaqsam ħinu bejn Berlin u Stokkolma. Huwa ppubblika erba’ ġabriet ta’ poeżija bl-Għarbi u xogħlu ġie tradott f’diversi lingwi. Almadhoun ikkollabora ma’ poeti u artisti oħra u l-poeżija tiegħu ntużat mill-artista Amerikana Jenny Holzer u l-mużiċista Ġermaniża Blixa Bargeldn f’xogħol tagħhom. L-aħħar ġabra tiegħu, Adrenalin, ġiet ippubblikata bl-Ingliż minn Action Books (2017). Din il-ġabra kienet fost l-aktar ġabriet mibjugħa mid-dar tal-pubblikazzjoni SPD fl-Istati Uniti għal erba’ xhur sħaħ u ġiet nominata għall-Premju tal-Aqwa Ktieb Tradott tal-2018. Il-ġabra bl-aħjar poeżiji tiegħu Ein Raubtier names Mittelemeer (Predator called the Mediterranean), ippubblikata minn Arche Verlag (2018), telgħet fil-quċċata tal-lista Liptrom-Bestenliste tal-istess sena fil-kategorija tal-aqwa kotba tradotti għall-Ġermaniż. Dan l-aħħar ingħata borża ta’ studju ta’ sena fil-programm DAAD Artisti f’Berlin, u riċentament il-film tal-poeżija tiegħu Évian rebaħ il-premju tal-Aqwa Film tal-Poeżija fiż-Zebra Poetry Film Festival. ghayathalmadhoun.com

Kif sirt… Traduzzjoni ta’ Miriam Calleja mill-poeżija ‘How I became…’

 In-niket li kellha waqalha mill-gallarija u tkisser f’kemm-il biċċa, u ħtieġet niket ġdid. Meta mort issuq magħha l-prezzijiet kienu m’għola s-sema, allura għidtilha tixtri wieħed użat. Sibna wieħed għadu tajjeb ħafna, għalkemm kien kemmxejn kbir. Il-bejjiegħ qalilna li n-niket kien ta’ poeta li kien ħa ruħu b’idejh is-sajf li għadda. Dan in-niket għoġobha, u ddeċidejna nixtruh. Pruvajna niġġebdu fil-prezz u l-bejjiegħ offrielna mudell ta’ anzjetà mis-sittinijiet b’xejn jekk nixtru dan-niket. Qbilna, u jiena kont kuntenta b’din l-anzjetà għall-għarrieda. Ħabibti ħassett li kont kuntenta biha u qaltli ‘Żommha.’ Ħadtha u għamiltha fil-basket u tlaqna. Filgħaxija ftakart fiha u ħriġtha biex inħares lejha. Kienet ta’ kwalità fina u għadha tajba ħafna minkejja nofs seklu użu. Naħseb li l-bejjiegħ ma kellux idea kemm tiswa għax kieku ma kienx jagħtihielna b’xejn ma dak in-niket ta’ poeta żagħżugħ ta’ kwalità inferjuri. Kont kuntenta l-aktar bil-fatt li din l-anzjetà kienet eżistenzjali, magħmula bir-reqqa u mżejna b’dettalji mill-isbaħ u l-aktar fini. Nissoponi li kienet ta’ bniedem intelletwali ta’ ħafna skola jew inkella ta’ xi ex-ħabsi. Bdejt nużaha u nnuqqas ta’ rqad u jiena sirna ħbieb tal-qalb. Bdejt insegwi t-trattati tal-paċi bir-reqqa u ma bqajtx inżur lill-qraba. L-ixkafef tal-kotba tiegħi ntlew memoirs u l-opinjoni tiegħi rari kont insemmaha. Il-bnedmin saru aktar importanti għalija minn pajjiżi u bdejt inħoss ċertu nuqqas u dwejjaq, imma l-aktar ħaġa li nnutajt hija li kont sirt poeta.


Leanne Ellul

Leanne Ellul tikteb poeżija u proża. Fil-passat kitbet għat-teatru u għadha tikteb it-textbooks u kotba oħra għat-tfal. Traduċiet ukoll numru ta’ kotba għall-Malti. Tgħallem iż-żgħażagħ il-Malti u tħarriġhom fil-kitba kreattiva. Fl-2016 ġiet magħżula bħala l-awtriċi emerġenti tas-sena. L-ewwel rumanz tagħha għażżgħażagħ, Gramma, rebaħ il-konkors ta’ kitba Letteratura għaż-Żgħażagħ u ġie tradott għall-Ingliż u l-Għarbi. L-ewwel kollezzjoni ta’ poeżiji tagħha jisimha L-Inventarju tal-Kamra l-Kaħla u bħalissa qed taħdem fuq it-tieni ġabra f’kuntest interdixxiplinarju fuq il-kulur abjad. Ellul tifforma parti minn numru ta’ entitajiet kulturali, fosthom Inizjamed u HELA. Aktar informazzjoni missit elettroniku, leanneellul.net

Fuq stejjer

Taqbad il-lejl bi skitienek

u tfellu f’elf biċċa u waħda.

Tissogra tifforma stejjer sagri –

tikk’iktar reali mir-reali, tikka iktar veri.

U tgħaqqadhom f’ordni

kważi preċiża

u tagħmel minnhom storja

trieġi s-snin.

Dawn stejjer pezza waħda.

U jien u int mitluqa fihom

inġarrbuhom ġdid.

Ma tafx kif spiċċajt hawn

– jien, int –

jew qabel qlajt għajnejk

mill-art

kontx taf li jien kont ili

nħares lejn

għajnejk minn qabel ma

rajthom, tgħallimthom.

Li bassart għalik xagħar

griż qabel twelidek

u l-kisra tiegħek tgħallimtha

bl-amment l-ewwel darba

li għedtlek

li għandi pjaċir li qed niltaqa’

miegħek

u int ma ndunajtx li lpjaċir

kien tiegħi

u li din l-istorja insiġtha

b’subgħajk ġrunċjati

imissu ġismi għarqan irattab

snin

staġnati jridu jwerżqu

karba ġdida.

Dwar l-ordni kważi

preċiża, inkompliha jien.

Imma xi mkien fin-nofs,

bejn int u jien,

hemm aħna qed nistejqru

mit-traġedja.


Inua Ellams

Inua Ellams twieled in-Niġerja. Huwa poeta, drammaturgu u performer, artist grafiku u disinjatur, u l-fundatur ta’ The Midnight Run (mixja billejl fi spazji urbani mimlija arti), The Rhythm and Poetry Party (The R.A.P Party – ċelebrazzjoni ta’ poeżija u hip hop), u Poetry + Film / Hack (P+F/H – ċelebrazzjoni tal-poeżija u l-film). L-identità, l-ispostament u d-destin huma temi f’xogħlu. Fih u permezz tagħhom jipprova jħallat il-qadim mal-ġdid: stejjer mit-tradizzjoni orali Afrikana ma’ poetika kontemporanja, żebgħa ma’ pixels, tessut ma’ vector. Ġie kkummissjonat xogħlijiet mill-Kumpanija Royal Shakespeare, in-National Theatre, it-Tate Modern, Louis Vuitton, u r-radju u t-televiżjoni tal- BBC. Rebaħ ukoll diversi premji konnessi mad-drittijiet umani, il-poeżija u t-teatru minn entitajiet bħall-Edinburgh Festival Fringe, Hay Festival u Liberty. Aktar informazzjoni mis-sit elettroniku, inuaellams.com

It-trab / imur jitnejjek Traduzzjoni ta’ Clare Azzopardi

Qatt qomt b’ħasda / filforġa tal-idlam lejl fl-4 ta’ filgħodu / bit-taħbit salvaġġ ta’ qalbek / u biex tikkalma l-barri fferoċjat ta’ ġo fiha/ ippruvajt tiffoka fuq kwalunkwe ħaġa / l-eqreb ponta ġdida ta’ lapes / il-waqgħa mġewħa tal-ġirasol / tissue mgħaffġa bħal sħaba ġa użata / Xegħeltu s-swiċċ tal-lampa / indunajt bil-lega trab fuq wiċċ il-mejda / ersaqt biex timsaħha / imma waqaft zopptu / tiftakar f’artiklu nofsu moqri / li t-trab tad-Dar huwa 80% ġilda umana / Hekk ikkonfermajt mill-Google / Allura tersaq iktar biex teżamina kull traba / Li kienet biċċa kappell tal-għajn / Li kienet xoffa mqarqċa / Li xi darba kienet widna tissemma’ / Tikkunsidra tifli d-dar kollha / xkupa u pala f’idejk / biex tfarfar ġo skutella / dak kollu li kont / iżżommha bħaċ-ċereali waqt il-kolazzjon / u b’mgħarfa tpoġġi lilek lura fik / biex tirregala lilek / ’l int / imma l-ewwel għaddi sebgħek minn fuq wiċċ il-mejda u ġib dak li ssib / qrib biżżejjed biex ixxomm / qrib biżżejjed biex tilgħaq


John P. Portelli

John P. Portelli huwa professur emeritus fid-Dipartiment tal-Edukazzjoni tal-Ġustizzja Soċjali, OISE, fl-Università ta’ Toronto. Huwa l-awtur, koawtur u koeditur ta’ 22 ktieb, fosthom erba’ ġabriet ta’ poeżija, ġabra oħra tradotta għall-Grieg (The Loves of Yesterday, Ateni: Oropodo, 2020), tnejn oħra ta’ novelli (waħda minnhom tradotta għall-Ingliż: Everyday Encounters, Burlington, ON: Word and Deed, 2019), u rumanz (Kulħadd Barra Fajża, Malta: Horizons, 2018, tradott għall-Ingliż, Everyone but Fajza, Word and Deed, u Horizons, 2021). L-aħħar żewġ ġabriet ta’ poeżija tiegħu huma Imkien għall-Kenn (Malta: Horizons, 2020), u Dar-Riħ Malizzjuż (Malta: Horizons, 2021). Huwa ilu jgħix il-Kanada mill-1977, iżda issa jgħix bejn il-Kanada, Malta u lil hinn. Sit: john-peter-portelli.com

Ħad-Dingli

lir-raħal li rabbieni

xejn ma jibqa’ li jkun

tiksaħ ruħi tistenna l-bidu

tagħha

tinkorla ma’ wiċċ il-qawwa

ta’ xejn ittantajt inħobbok

irdumek qalil wisq

ibeżża ’l-ħuttaf

ta’ xejn stennejtni

ta’ xejn ittamajt jien

tlaqt

u int

kemm iddum tistenna

għalxejn?

naf li ġieli tkabbart

ġennibtek

illum

fuq għoljietek

anke l-blat niggieżi taxxagħri

l-għollieq u s-sagħtar

niexef

jiġbduni

il-baħar font vizzjuż

isaħħarni

l-ħuttaf ħafif

iwennisni

fix-xejn il-milja

u jiena hawn

dejjem nibża’

li ma nerġax inżurek

għax ħloqt l-eżilju tiegħi

bla post

kuljum

bla ħin


Katerina Iliopoulou

Katerina Iliopoulou hija poetessa, artista u traduttriċi. Tgħix u taħdem f’Ateni. Hija l-awtriċi ta’ erba’ ġabriet ta’ poeżija, ta’ ktieb ta’ poeżija u fotografija, u ta’ ġabra ta’ novelli. Hija wkoll l-editriċi u waħda mill-awturi ta’ żewġ ġabriet kollettivi ta’ saġġi fuq il-poetika. It-traduzzjonijiet tagħha, li nġabru wkoll f’kotba, jinkludu għażliet estensivi mix-xogħlijiet ta’ Sylvia Plath u Walt Whitman. Il-poeżija tagħha ġiet tradotta u ppubblikata f’rivisti letterarji, ġurnali u antoloġiji f’diversi lingwi, u pparteċipat f’ħafna festivals internazzjonali tal-poeżija. Hija l-Editriċi Ġenerali ta’ FRMK, ġurnal bjennali ta’ poeżija, poetika u arti viżwali. Hija wkoll koeditriċi tassit bilingwi www.greekpoetrynow.com.

Cape Tenaron

Maqluba għall-Malti minn John P. Portelli

Hawn il-jiem ma jintilfux/

jinħallux/jisparixxux fl-arja

jaqgħu fl-ilma

jiffurmaw għata tagħhom

stess

li tifred.

Seqer jittajjar fuq l-iġsma

sajfija

jinżel sparat u jerġa’ jogħdos

jitrejjaq u jisker millwaqgħa.

M’hawn projpu xejn

hawn

ħlief ir-riħ miġnun u l-ġebel

u l-baħar

u wegħda ta’ kif ġie ġie/

mingħajr pjan

issinn il-kilba b’xafret

il-qamar.

Meta wasalt hawn

għall-ewwel darba

f’dan il-ftuħ temmiem

ir-riħ nifed ’l ħalqi b’rabja

qalila

bħallikieku jiena biss

kont neżisti għalih

u hekk kliemi dab fix-xejn.

Kull siġra tħaddan ir-riħ

kif trid hi

min ibati

min jirreżisti

(Iltqajt ma’ palma li welldet

ir-riħ

u xerrditu ma’ kull inħawi)

Oħrajn jirtogħdu u

jkanġu l-kuluri.

Sintendi jiena minix siġra

poġġejt bilqiegħda u lbist

ir-riħ

bħal għata

baxxejt rasi u ħarist lejn

l-art

l-għeruq tas-sagħtar jixirfu

minn xquqaha

u bil-iroglafici tagħhom

jissieltu għad-dawl

u hekk erġajt ftakart

il-kliem